Algemene informatie over gifkikkers houden.

Pijlgifkikkers, tropische prachtjuwelen in de huiskamer

Dendrobatidae is de wetenschappelijke naam voor een familie van enkele honderden soorten tropische kikkers, aangetroffen in de tropische regenwouden van Midden- en Zuid-Amerika. De dieren staan beter bekend onder de naam pijlgifkikkers, duidend op het vermeende gebruik door de inheemse indianen van het huidgif van de kikkers voor gifpijlen. Feit is dat van slechts één stam in Colombia daadwerkelijk bewezen is dat ze enkele pijlgifkikkersoorten hiervoor gebruikten. Hoe dan ook, de naam is gebleven. Overigens, de kikkers bijten niet, het gif zit in de huid en komt vrij bij overmatige stress en is slechts dan gevaarlijk indien het in de bloedbaan van een aanvaller komt. Daarbij bevatten slechts een handvol soorten pijlgifkikkers huidgif in levensbedreigende hoeveelheden. Hierbij dient de kanttekening geplaatst dat kikkers in gevangenschap hun vergiftigheid nagenoeg verliezen, waarschijnlijk door het ontbreken van een essentieel bestanddeel in hun voedsel.

Waarom pijlgifkikkers houden?

Pijlgifkikkers worden in toenemende mate door liefhebbers gehouden in terraria. De aantrekkelijkheid van de dieren wordt voornamelijk gevoed door hun vaak schitterende kleurenpracht, variërend van "eenvoudig" bruin, wit of zwart tot geel, blauw, rood, groen en vele combinaties daarvan. Maar toch zeker mag het ongebruikelijke gedrag van de kikkers niet vergeten worden. Er zijn bijvoorbeeld soorten waarvan de vrouwtjes hun schaarse eitjes deponeren in kleine bovengrondse (!) watertjes, zoals bromeliabladtrechters en vervolgens de uitkomende larven voeden met eigen onbevruchte eitjes. Bij bepaalde soorten vechten de mannetjes, of zelfs de vrouwtjes om de heerschappij waarbij heuse bokspartijen gevoerd worden!

Huisvesting

Bepaalde soorten zijn boombewoners, andere soorten leven op de bodem. Hoewel diverse soorten zich nabij water bevinden is geen enkele pijlgifkikkers een permanente waterbewoner. Wat voor terrarium gekozen wordt is dus afhankelijk van de soort. Voor de meest gangbare soorten moet men denken aan minimum maten van 50lx50bx50h cm voor één paartje.

Pijlgifkikkers hebben geen oog voor planten, wél voor schuilplaatsen en afzetplaatsen voor eieren. Denk bijvoorbeeld aan klimplanten, stronken, op de bodem mos en zachte turf. Het oog wil echter ook wat vandaar dat vaak gekozen worden voor tropische planten als bromelia's en orchideeën.

Bodembedekking

Pijlgifkikkers houden ook niet van een te natte ondergrond. Ze moeten naar wens een droge bodem kunnen opzoeken. Een bodem bedekt met bijvoorbeeld beukebladeren is gebruikelijk. Mos kan ook maar wordt om mooi te blijven vaak te nat gehouden voor de dieren. Gebruikt bij voorkeur geen te zanderige bodem. De dieren gaan er vies uitzien en ook bestaat de kans dat ze met het naar voedsel happen zanddeeltjes binnen krijgen, dit kan op den duur schadelijk zijn.

Temperatuur

De temperatuur dient afhankelijk van de kikkersoort tussen de 20° en 25°C op de bodem te liggen en 23° tot 28° hoger in het terrarium. Reflectorlampen kunnen dienen als verwarming maar ook halogeenlampen worden wel gebruikt. Pas vooral bij de laatste op voor plaatselijke grote verhitting.

Bodemverwarming, bijvoorbeeld middels een dubbele bodem gevuld met verwarm water kan in de koude wintermaanden goede diensten doen. In de zomer moet echter gewaakt worden voor hoge temperaturen: kikkers hebben de neiging afkoeling te zoeken in de bodem maar vinden dan slechts nog meer warmte waardoor ze niet zelden eraan bezwijken!

Vochtigheid

Pijlgifkikkers hebben een dunne huid die snel kan uitdrogen. Een klein ondiep (!) watergedeelte moet daarom altijd aanwezig zijn zodat ze naar wens een frisse duik kunnen nemen. Let er wel op dat het watergedeelte niet te diep is en ook niet te koud is omdat de dieren gevoelig zijn voor een (te) snelle afkoeling.

Afhankelijk van de kikkersoort en de aanwezige beplanting moet gesproeid worden om een hoge luchtvochtigheid te waarborgen. Overdag mag de luchtvochtigheid dalen tot 70% om 's avonds weer tot 100% te stijgen. Gebruik bij voorkeur zacht water of liefst gefilterd schoon regenwater, dit is vooral voor orchideeën noodzaak en het laat bovendien geen lelijke kalkvlekken achter op bladeren.

Voedsel

In volwassen staat zijn alle Dendrobatidae carnivoor, dat wil zeggen dat ze alleen maar van insekten leven en andere ongewervelde dieren die veel proteïne bevatten. Hoe kom je nu aan dat voedsel; immers in ons klimaat zijn insekten niet het hele jaar beschikbaar zodat men ze zelf moet kweken in de vorm van bijvoorbeeld fruitvliegjes, meelwormen (nogal vet voedsel, niet teveel voeren), krulvliegen, wasmotten, springstaarten, etc. In de zomer natuurlijk zoveel mogelijk weideplankton dat gevangen moet worden in gifvrije gebieden.

Voedsel is dus zeer belangrijk, vooral voor jonge kikkertjes omdat ze regelmatig vervellen en ze voor de groei veel proteïne nodig hebben. Voor de stofwisseling zijn zouten, vetten, vitamines en water vereist en ook koolhydraten die gevormd kunnen worden uit een proteïne-overschot. Zorg dus voor een goede fruitvliegenkweek, waarbij je beter teveel kweken kunt aanzetten dan te weinig. Om een idee te geven hoeveel een kikkertje van zo'n twee maanden oud eet moet je al snel denken aan een gemiddelde van 30 tot 50 vliegjes per dag terwijl een halfwas dier wel 100 tot 150 vliegjes kan eten per dag. Als je de vliegjes voert, bepoeder ze dan af en toe met stuifmeel, gistocal, ospulvit of een ander vitamine/mineraalpreparaat.

En dan...

Als het terrarium ingericht is en de voedselkweken goed lopen kunnen de kikkers gekocht worden. Hoewel in de reguliere handel wel eens pijlgifkikkers aangeboden worden zijn deze door de vangst in het land van herkomst en de lange reis naar Nederland gestresst en vaak in een slechte conditie. Niet weinig sterven de dieren na korte tijd aan een parasitaire infectie of andere ziekte. Buiten de vele misstanden waarmee de handel in wildvangdieren is omgeven, is het vooral voor de beginner beter bij liefhebbers nakweekdieren te kopen. De prijs is over het algemeen lager, de kans op ziekten is vele malen geringer en bovendien kunnen liefhebbers je van objectief advies dienen. In Nederland bestaat een vereniging van pijlgifkikkerliefhebbers die je verder op weg kan helpen.

Succes!

Phyllobates Minyobates