Overwegingen bij het aanschaffen van gifkikkers
Hoe maak ik een keuze?
Zodra je het besluit hebt genomen om gifkikkers te gaan houden zul je een keuze moeten maken voor de eerste soort die je gaat houden. Natuurlijk is het als beginner nooit een slecht idee te kiezen voor een soort die niet al te veeleisend is. Ben je niet helemaal zeker van bijvoorbeeld de stabiliteit in temperatuur over het gehele jaar, dan is zo’n soort zeker het overwegen waard. De soorten die om die reden het meest door beginners worden gehouden zijn Epipedobates anthonyi en Dendrobates leucomelas. Een keuze voor één van deze soorten geeft een grote kans op succes met je nieuwe hobby.
Een weloverwogen keuze maken kan op twee manieren. Je kunt ervoor kiezen een mooi paludarium te bouwen en dan een soort te kiezen die hierin het beste gehouden kan worden. Of je kiest voor een specifieke soort en aan de hand van de soortspecifieke eisen maak je een geschikt onderkomen. Voordat je tot aanschaf overgaat moet de bak al enige tijd draaien zodat er zekerheid is over de temperatuur en luchtvochtigheid. Bij het maken van een goede keuze zijn er enkele belangrijke punten om te overwegen; de schuwheid, volume van de roep, voedseleisen, en natuurlijk het uiterlijk. Om de dieren goed in de gaten te kunnen houden als beginner, is het verstandig een diersoort te kiezen die over het algemeen als niet schuw wordt gekenmerkt. Dit maakt observeren een stuk makkelijker, en het constateren van problemen dus ook. Ben je van plan de dieren te houden in een huis- of slaapkamer, dan kan het volume van de roep voor sommige mensen een rol spelen. Niet iedereen wil ermee wakker worden vroeg in de ochtend, anderen willen dit juist wel. Ook hebben lang niet alle soorten dezelfde voedseleisen. Kies je dus voor een bepaalde soort, dan zul je de kweek van de noodzakelijke voedseldieren goed in de vingers moeten hebben. De relatief makkelijk te kweken fruitvliegen zijn voor sommige soorten en veel jonge kikkers gewoonweg te groot. Je zal dan dus ook ander kleiner voer zoals springstaartjes constant op voorraad moeten hebben. Ondanks de vele manieren waarop de kweek van verschillende soorten voedseldieren jaren lang voorspoedig kan verlopen, zie je vaak dat niet iedereen de kweek van elk soort voedseldier goed onder controle krijgt. Zo kan het succesvol houden en/of kweken van sommige soorten gifkikkers fout lopen doordat ze niet van de juiste voedseldieren voorzien kunnen worden. Een reeds goed lopende voedseldierenkweek van de juiste voedseldieren is dan ook ten zeerste aan te raden. Het blijft altijd een risico om te vertrouwen op de constante beschikbaarheid van voedseldieren in winkels, want elke kweek loopt wel eens mis, dus ook de beschikbaarheid in de winkel. Dat kan zomaar betekenen dat je gedurende enkele weken niet of nauwelijks de dieren voldoende kunt voeren. Voor de meeste hobbyisten geldt dan ook dat de hobby voor een groot deel bestaat uit het kweken van voedseldieren. Wanneer een selectie is gemaakt van soorten op basis van bovenstaande overwegingen, kun je kiezen voor een soort met een bepaald uiterlijk, formaat, voortplantingsgedrag, etc.
Waar koop ik gifkikkers?
Gifkikkers kun je kopen op beurzen, in winkels en natuurlijk bij de kweker thuis. Elk heeft zo zijn voor- en nadelen. Hier worden de voor- en nadelen besproken. Let er in alle gevallen wel op dat je voor dieren die onder CITES vallen een overdrachtsverklaring voor de betreffende dieren mee krijgt. Bijna alle gifkikkers vallen onder de CITES regels. Je kunt hiermee aantonen waar de dieren vandaan komen. Ook is het een goed naslagwerk waarmee je altijd terug kunt zoeken waar de dieren vandaan komen.
Bij een kweker thuis kun je in de meeste gevallen de ouderdieren zien. Je kunt hun gezondheid enigszins beoordelen en je ziet dan hoe ze zijn gehuisvest. Zo kun je ideeën op doen om de, natuurlijk reeds voorbereidde, huisvesting bij jou thuis nog aan te passen voordat de dieren definitief geplaatst worden. Je hebt bij een kweker thuis ook vaak meer de tijd om elkaar te leren kennen en kennis uit te wisselen. Het uitwisselen van kennis is altijd handig waar het gaat om de verzorging van de dieren en elke hobbyist heeft weer andere handige tips en trucs. Bij de kweker thuis weet je ook zeker dat de dieren door hem zelf gekweekt zijn. Hij kan je vertellen wat hij doet om zijn dieren gezond te houden, en bij problemen is het gemakkelijk om weer contact met de kweker op te nemen. Voor de gezondheid van de dieren is het fijn dat de dieren direct met je mee naar huis gaan, en niet eerst aan een winkel verkocht zijn of mee zijn genomen naar een beurs. Hoe minder transport, hoe minder stress, en dus minder kans op ziekten. Ook zal de verkopende partij snel geneigd zijn de manier van vervoer door de kopende partij te checken, waar dit op beurzen meestal nagelaten wordt.
Op een beurs worden door veel kwekers en handelaren kikkers aangeboden. Een groot voordeel is dat er vaak veel keuze is van veel soorten kikkers. Natuurlijk kan dat ook een nadeel zijn omdat het kan leiden tot een impulsaankoop. Een ervaren kikkerhouder zal op dat moment heel goed weten of de dieren bij thuiskomst direct goed geplaatst kunnen worden. Voor minder ervaren of beginnende kikkerhouders is het advies om je niet tot impulsaankopen te laten verleiden. Het houden van kikkers omhelst de nodige voorbereiding. Dus zoek van tevoren precies uit welke soort je wilt houden, en blijf bij je plan terwijl je op de beurs loopt. Neem rustig de tijd om de dieren bij verschillende stands te vergelijken, en laat je niet leiden door de laagste prijzen.
Verschillende winkels hebben zich in meer of mindere mate gespecialiseerd in de verkoop van gifkikkers. De mate van specialisatie is in veel gevallen indicatief voor de hoeveelheid kennis die er in huis is, maar dat hoeft natuurlijk niet altijd het geval te zijn. Van belang is dat de verkoper voldoende de tijd voor je neemt om al je vragen te beantwoorden. Ga pas over tot aankoop als je vragen naar tevredenheid zijn beantwoord. Gespecialiseerde winkels verkopen meestal geen dieren die nog erg jong zijn waardoor je geen risico meer loopt dat dieren slecht opgroeien. De vaak iets hogere prijs die je betaald in een winkel kan het dus meer dan waard zijn.
Hoe zie ik of de dieren gezond zijn?
Natuurlijk is het beoordelen van de gezondheid van kikkers enorm moeilijk als je ze alleen op het uiterlijk kunt beoordelen. Zelfs na jaren van kikkers houden is het niet onmogelijk je te vergissen. Toch zijn er enkele punten waarop gelet kan worden. Zo moeten de ogen van de dieren helder zijn en geen grijze gloed hebben. Er mag geen sprake zijn van vermagering. De huid moet er netjes uit zien en vrij van wondjes zijn. Een kikker met grijze of rode vlekjes, al is het er maar één, is geen verstandige aankoop. Achterpoten dienen netjes het lichaam te ondersteunen en kruisen elkaar niet. De kikkers staan goed op de voorpoten, en de poten en rug zijn niet krom gegroeid.
Is er een minimum leeftijd noodzakelijk?
De minimum leeftijd die de dieren bereikt moeten hebben op het moment van aankoop is moeilijk te bepalen. Veel liefhebbers spreken over minimum leeftijden van 3 maanden of 6 maanden oud voordat ze dieren kopen of verkopen. Zulke richtlijnen hebben voor- en nadelen. Zo zijn er gifkikkersoorten, ook al zijn het er niet veel, die in 3 maanden tijd de volwassen leeftijd kunnen bereiken. Een minimum leeftijd van 3 of meer maanden is dan onhandig. Weer andere gifkikkers doen er zeker 12 maanden of langer over om volwassen te worden. Dan is 3 maanden oud misschien weer aan de jonge kant. Een richtlijn die voor alle soorten van toepassing is kun je om die reden niet te bepalen. Ook zijn er soorten die makkelijk en moeilijk opgroeien tot mooie volwassen dieren, waardoor verkoopleeftijd per soort bepaald zou moeten worden. Verschil in inzicht maakt het nog eens extra ingewikkeld. Koop je de dieren het liefst in het larvale stadium of als ze net aan land zijn, dan kan een ander alvast niks voor je verpest hebben in de opkweek van de dieren. Anderzijds zijn er mensen die de opkweek liever laten plaatsvinden bij de kweker thuis en daarom voor een minimum leeftijd pleiten. Dit verschil in inzicht maakt dat dergelijke minimum leeftijden zeer persoonlijk zijn, en verschil in inzicht hieromtrent is dan ook helemaal niet erg. Begin je net met het houden van gifkikkers, dan is het verstandig volwassen of bijna volwassen dieren aan te schaffen. Jonge dieren goed op laten groeien is voor sommige soorten namelijk een hele kunst. Volwassen of bijna volwassen dieren kun je ook makkelijker op geslacht brengen. Dit maakt het uitkiezen van een groepje met bepaalde geslachtsverhoudingen een stuk makkelijker.
Hoe vervoer ik gifkikkers?
Bij het vervoer van kikkers moet worden gelet op enkele essentiële zaken. Gezorgd moet worden voor de juiste temperatuur en vochtigheid, maar minstens zo belangrijk is zorgen voor zo min mogelijk stress bij de kikkers. Verder bestaat de verpakking altijd uit een primaire verpakking waarin de kikkers geplaatst worden, en een secundaire verpakking om de kikkers in het donker te zetten en de juiste temperatuur te behouden.
De primaire verpakking van kikkers is in principe altijd een klein plastic bakje. Het bakje kan dan, afhankelijk van het formaat, één of meer kikkers bevatten. Op de bodem van het bakje dient de noodzakelijke vochtvoorziening aanwezig te zijn. Deze vochtvoorziening kan bestaan uit een nat stuk keukenpapier of een nat wattenschijfje. De hoeveelheid zuurstof in dergelijke kleine plastic bakjes is veelal voldoende voor kikkers om enkele dagen op te leven. Toch is het een goede gewoonte de bakjes van enkele luchtgaatjes te voorzien voor voldoende ventilatie. Zo kunnen in de deksel gaatjes geprikt worden, maar ook met een gatentang kunnen er mooie kleine gaatjes gemaakt worden. Een voordeel van de gatentang is dat deze nooit scherpe randen achterlaat in het plastic. Dat is wel anders wanneer je gaatjes gaat prikken in het plastic. Om scherpe randen te voorkomen prik je dan het beste de gaatjes van binnen naar buiten. De scherpe randjes steken dan niet het bakje in, en kikkers zullen zich er niet aan verwonden. Aanvullend is het mogelijk in de bakjes enig plantmateriaal te plaatsen waaronder de kikkers kunnen schuilen. Of dat laatste handig is op een beurs waar iedereen graag de kikkers wil zien is natuurlijk discutabel. Een schuilende kikker zal mogelijk minder stress ervaren, maar mensen die de hele dag proberen de kikker toch zichtbaar te krijgen geven misschien wel meer stress. Hetzelfde geldt voor plastic bakjes waarbij alleen de bovenkant doorzichtig is en de rest ondoorzichtig. Het maakt het moeilijker de dieren van alle kanten te bekijken op een beurs, en als je dat wel doet gaat dat gepaard met het omkeren of schudden van het bakje. De mogelijk verminderde stress door deels ondoorzichtige verpakking wordt ook dan weer teniet gedaan. Het is dan aan jou om te bepalen welke oplossing voor jou het meest acceptabel is. Op sommige beurzen vereist men echter dat de bakjes maar aan één zijde doorzichtig zijn. In dat geval is er geen keuze wanneer je op zo’n beurs dieren verhandeld.
De secundaire verpakking is er om de kikkers op de juiste temperatuur te houden en ze in het donker te plaatsen ten behoeve van stressvermindering. Laat de aangeschafte kikkers dus ook niet aan iedereen zien. De afwezigheid van licht voorkomt ook dat kikkers eindeloos tegen de zijkanten of de deksel van de bakjes aan springen waarbij ze hun neus kunnen beschadigen. Lang niet alle soorten vertonen dat gedrag, maar voorkomen is beter dan genezen. Als geschikte verpakking zijn er meerdere opties. Dikwandige koelboxen en (piepschuim-) isolatieboxen worden het meest gebruikt, maar ook koeltassen kunnen soms geschikt zijn. Zaak is de temperatuur in de secundaire verpakking voldoende hoog (in de winter) of laag (in de zomer) te houden. Voordat er dieren in de secundaire verpakking geplaatst worden moet deze natuurlijk op temperatuur gekomen zijn. Bij iemand thuis, in een winkel of op een beurs is dat mogelijk door de verpakking enige tijd open te zetten en op temperatuur te laten komen. Pas daarna is het verstandig er dieren in te plaatsen. Om schuiven en stuiteren tijdens het vervoer te voorkomen dek je de primaire verpakkingen af met bijvoorbeeld een handdoek, voordat je de secundaire verpakking sluit. Bij vervoer tijdens lage temperaturen kan het ook verstandig zijn een flesje lauw of warm water in de secundaire container te plaatsen. Bij te warm water kan de temperatuur snel te hoog oplopen, dus wees wel voorzichtig. Temperaturen boven de 30°C zijn vaak schadelijk of dodelijk. Voor absolute zekerheid bestaat er de mogelijkheid een thermometer aan de buitenkant te plaatsen met een sensor die binnen in de verpakking hangt. Bevestig het dan wel zodanig dat het niet of nauwelijks ten koste gaat van de isolatie. Zet de secundaire verpakking ook nooit ergens in de zon wanneer er kikkers in zitten.
Tip: bij het aanbieden van kikkers op beurzen is het verstandig één kikker per bakje aan te bieden. Dit maakt het voor de koper makkelijker een koppel of groepje dieren uit te kiezen, en voorkomt onnodig uitvangen en overgooien van kikkers uit het ene bakje naar het andere bakje. Individueel de dieren verpakken kan dan een hoop stress voorkomen, maar kan ook verspreiding van ziekten via de vingers voorkomen.