Springstaarten 1

Door Jan Busser

Voorwoord

Ik voer al 5 jaar fruitvliegen en springstaarten. Hoofdzakelijk fruitvliegen omdat tot dusverre het voeren van springstaarten niet in behoorlijke hoeveelheden kon. Dit probleem hoor ik vaker, er wordt geblazen met een rietje vanuit een klein kweekje, of de dieren worden verzameld in fotohulsjes. Juist dat laatste is interessant daar ik bij toeval ontdekte dat echt enorme hoeveelheden zuivere springstaarten wel degelijk in een fotohulsje kunnen worden verzameld. Springstaarten zijn een goed voer, met name voor jonge dieren. Derhalve mijn kweekmethode, en veel belangrijker: Mijn verzamelmethode die ik bij toeval ontdekte.

Algemeen

Springstaarten (ca 350 soorten) komen over de gehele wereld voor en leven altijd in een vochtige omgeving op de bodem tussen rottend afval, of op het water (Podura aquatica). Het zijn oerinsekten met 3 paar poten (zoals ook de "gewone insek1en"dat hebben) maar hebben aan het achterlijf nog 3 extra pootparen. Bij de meeste soorten zijn die 3 extra paren tot een soort springvork vervormt die de dieren tegen de bodem slaan en zo wel 10-30 keer hun eigen lichaamslengte kunnen springen (vandaar de naam springstaart) Voor onze terrarium(en ook aquarium) dieren wordt meestal Isotoma gebruikt. Als men niet aan een entportie kan komen kan men deze eenvoudig uit bosgrond isoleren door een schep bosgrond op in een trechter te doen en deze van boven te verwarmen. De grond droogt uit waardoor de springstaarten dieper gaan tot ze door de trechter vallen. Deze dient dan op een pot met vochtige aarde te staan zodat de dieren direct in een "nieuw thuis" komen. In de natuur voedt Collembola zich met afgestorven plantedelen, algen schimmels, bacteriën e.a. micro-organismen.

De kweek

Vaak hoor ik dat het kweken van grote hoeveelheden springstaarten tot problemen leidt. Hier heb ik nooit problemen mee gehad, sterker nog: Mijn voorraad springstaarten is veel groter en stabieler dan mijn fruitvtiegenkweek zonder enige moeite! De kweek die nu (nog) bij mij draait staat al 5 jaar, zonder verversing (verversen overigens af te raden, waarover later meer!). Mijn springstaarten staan in een oud klein aquariumpje met ca 5 cm bodembedekking. Die bodembedekking bestaat uit potgrond, vermengd met gebakken kleibollen (om de structuur luchtig te houden). Aangezien dit geheel bij mij in de hal staat (onverwarmd) lijkt mij dat de temperatuur alsmede het licht geen rol speelt. (bij hogere temperaturen kan de kweek echter wel worden versneld! ) Toevoeging van afgevallen bladeren zou volgens zeggen een positieve invloed hebben op de kweek, bij mijn methode lijkt dit echter volstrekt onnodig! De bodem houd ik goed nat en af en toe gooi ik er wat brinta (bij voorkeur, witbrood of meel op. Dit gaat vrij snel schimmelen en lijkt te verdwijnen. Het verdwijnen van deze meelproducten is te wijten aan bacteriën, schimmels e.a. micro-organismen, juist datgene dat de springstaarten eten. Deze super-eenvoudige manier van kweken is zo stabiel dat mij het volgende is overkomen. Toen ik 5 jaar geleden met pijlgifkikkers begon zette ik dus ook een kweek voor springstaarten op en heb daar royaal van gevoerd (overigens toen nog door de dieren in een bakje te blazen met een aquariumslangetje). 2 jaar geleden moest ik door omstandigheden stoppen met mijn kikkers en de bak met springstaarten, die overigens is afgedekt met een glasplaat; dus zonder ventilatie, bleef gewoon weggemoffeld onder een kast staan.

Anderhalf jaar later zaten er nog steeds springstaarten in de bak en na twee weken opnieuw verzorgen kon ik er al weer van voeren! Verversen van de bodem doe ik dus al 5 jaar niet (hooguit wat aarde toevoegen. Hoe ouder de bodem is hoe rotter, hoe meer voeding voor de springstaarten. Al met al: Hoe simpeler hoe beter!

Het voeren

In eerste instantie vouwde ik altijd een papieren "hoekje" en blies de diertjes met een aquariumslangetje in het papiertje en zo voerde ik de dieren op. Verre van ef6cient omdat de meeste dieren zich in de bodemstructuur verschuilen. Later las ik een tip (ik geloof in een oud DN-blaadje) om fotohulsjes in de aarde te begraven zodat de springstaarten daar niet meer uit kunnen. Dat werkte gedeeltelijk, er kwamen wat springstaarten in de hulsjes en die konden dus schoon worden opgevoerd. Echter: echt tevreden ben ik over beide methoden nooit geweest! Dus zette ik kleinere kweekjes op in bakjes van de afhaalchinees en kon nu dus de dieren rechtstreeks in de terraria blazen, ook hierover was ik verre van tevreden, maar tot dan toe de beste methode. Natuurlijk zijn die kleine bakjes veel instabieler dan de grote die nog steeds draaide en dus liepen die kweken wel eens mis. Ik begroef dus weer wat fotohulzen in de aarde van de "moederkweek" en nu in ene keer zaten die hulzen tot de helft gevuld met alleen maar springstaarten!!! Wat was het verschil?
Dit waren witte fotohulzen! (van bijvoorbeeld Fuji diarolletjes) Het blijven dus echte insecten die op licht afkomen. Met 1 hulsje kan ik al mijn dieren dagen lang voeren. Na een dag of drie zit zo’n hulsje weer helemaal vol. Met drie hulsjes kan ik als ik zou willen constant meer dan voldoende voeren aan mijn dieren (25 in totaal) en houd op deze manier ook een enorme reserve over voor waarschijnlijk wel 100 dieren.

Voordelen

Springstaarten zijn klein en dus geschikt voor alle kikkers, ook de jonge dieren en soorten die alleen maar zeer klein voer eten. Na voeren blijven de springstaarten in onze vochtige terraria zeer lang in leven en planten zich zelfs voort in terraria. Doordat de dieren uitsluitend op de bodem leven kunnen zijn niet ontsnappen, i.t.t. fruitvtiegen die toch vaak nog wel een gaatje weten te vinden om zich in de woning te begeven. De kweek is supereenvoudig en met wat experimenteren ruimschoots snel genoeg voor een constante voedselstroom. De kweken zijn reukloos (bij mij), geen afwas en geen enorme hoeveelheid potten die bij een bepaalde temperatuur moeten worden weggezet (gaat niet helemaal op, zie nadelen) Zeer lage kosten! alle (lees: "al mijn") kikkers zijn er gek op!

Nadelen

Het nadeel dat iedere kweek heeft: Het is niet dekkend, dit omdat alleen kweken met springstaarten niet voldoende afwisseling geeft. Waarschijnlijk (geen literatuur over gevonden) zijn springstaarten behoorlijk vet en eiwitrijk. Voordelig aan de ene kant maar voorzichtigheid geboden (tot er meer informatie is!) voedingsadditieven als vitaminen, mineralen o.i.d. door bepoedering of druppels is niet mogelijk.
Ondanks grote opbrengsten niet dekkend door de te grote eenzijdigheid zoals eerder is geschreven.

Conclusie

Springstaarten zijn gemakkelijk te kweken en te voeren op deze manier. Net zo min als welk ander voer dan ook kunnen zij in een gehele behoefte voorzien. Al met al is het een zeer eenvoudige toevoeging aan het voedselpakket voor onze dieren dat ondanks het gemak van fruitvliegen en deze springstaarten toch zo gevarieerd mogelijk moet zijn. Alternatieven als bladluizen, weideplankton en andere kleine dieren zijn niet absoluut noodzakelijk maar wel zeer gewenst. Af en toe wat anders kunnen voeren dan het standaardpakket is alleen maar aanbevelenswaardig.